Standpunt van Natuurmonumenten over windenergie

Situatie

Om klimaatverandering te beperken is een duurzame energietransitie noodzakelijk. Windenergie kan daar een belangrijke bijdrage aan leveren. Windmolens op land en zee leveren in totaal zo een 6600 MW (50 PJ, CBS 2021). In het Klimaatakkoord staat de doelstelling van 35 TWh in 2030 voor wind (en zonne-energie) op land. Voor windmolens op zee geldt een doelstelling van ongeveer 21 GW in 2030. Dit betekent dat er in de toekomst meer windmolens worden geplaatst, op land en zee.

Probleem

De plannen van de overheid staan onder meer in het Klimaatakkoord opgeschreven. Alleen de uitvoering van deze plannen blijft een moeilijke kwestie. Want waar moeten windmolens geplaatst worden? Een lastige opgave want in Nederland is ruimte schaars.

Standpunt

Natuurmonumenten is voorstander van de omschakeling naar duurzame energievormen. Alleen dan kan de uitstoot van broeikasgassen, en andere bijproducten van energieverbranding, zoals stikstof en fijn stof, beperkt worden. In de eerste plaats vraagt Natuurmonumenten de overheid zich maximaal in te zetten op energiebesparing. De resterende opgave kan opgewekt worden met duurzame energie. Natuurmonumenten ziet het belang van windenergie. Tegelijkertijd kunnen windmolens effect hebben op de omgeving. Daarom pleit Natuurmonumenten voor een goede locatiekeuze en inpassing van windmolens in het landschap.

Windmolens op land

Natuurmonumenten vraagt overheden nadrukkelijk te kijken naar de effecten op landschap en natuur bij het zoeken naar locaties voor windmolens. Windmolens bij en rondom bedrijventerreinen en grootschalige infrastructurele voorzieningen passen vaak goed. Ook ziet Natuurmonumenten mogelijkheden in het buitengebied, zoals in de jonge agrarische landschappen.

Hier zijn de kansen op negatieve effecten voor de natuur over het algemeen laag en vaak minder verstorend dan in een karakteristiek open cultuurhistorisch landschap. Natuurmonumenten vindt windmolens niet passen in bestaande (beschermde) natuurgebieden. In natuurgebieden moet de bescherming van leefgebieden en het behoud van planten- en diersoorten voorop staan. Daarnaast vindt Natuurmonumenten windmolens niet thuishoren in cultuurhistorische en landschappelijk waardevolle gebieden. Zulke landschappen onderscheiden zich door de ongerepte horizon, cultuurhistorische waarde en bieden een prachtige plek voor mensen om rust en ruimte te ervaren. Uit onze Nationale Landschaps Enquête (2019) blijkt dat deelnemers met name kleinschalige landschappen (81%) en natuurgebieden (78%) ongeschikt vinden voor windmolens.

Natuurmonumenten benadrukt het belang van onderzoek naar de (cumulatieve) effecten op natuur. Verstoring of verlies van planten, dieren en hun leefgebieden moet voorkomen worden. In of dichtbij natuurgebieden is er bijvoorbeeld een grote kans dat vogels en vleermuizen slachtoffer worden van windmolens. 

Daarnaast adviseert Natuurmonumenten windmolens zoveel mogelijk te concentreren. Met het clusteren van windmolens kunnen cultuur- en natuurlijke landschappen elders gespaard worden. Het plaatsen van windmolens kan niet zonder samenspraak met omwonenden en betrokkenen. Ook daar maakt Natuurmonumenten zich hard voor.

Windmolens op zee

Natuurmonumenten is voorstander voor windmolens op zee, mits deze geplaatst worden op locaties waar ze minimale negatieve effecten hebben op natuur en landschap. Windenergie op zee kan zowel negatieve als positieve effecten hebben op de natuur (Stichting de Noordzee, 2018).



Het is van groot belang dat de ontwikkeling van windenergie op de Noordzee past binnen de ecologische grenzen van het ecosysteem. Omdat bouw van windmolens altijd effect heeft op natuur, vinden wij windmolens niet passen in beschermde mariene natuurgebieden, zoals Natura 2000- gebieden, KRM-gebieden en andere ecologische waardevolle gebieden. Dit om risico’s voor de natuur te voorkomen. Tevens zijn wij voorstander van plaatsing buiten de twaalfmijlszone (verder dan 22 km uit de kust), waar het effect op het landschap en beleving acceptabel is.

Tegelijkertijd zien we ook kansen voor de natuur. Windmolenparken kunnen positief uitpakken voor onderwaternatuur. Zo kunnen vissen en bodemnatuur profiteren van een nieuw gecreëerd leefgebied (bronnen: Wageningen UR, Stichting de Noordzee). In het project de Rijke Noordzee worden kunstriffen en oesters uitgezet en de mogelijkheden onderzocht voor natuurversterking in windparken.

Natuurmonumenten steunt het Noordzeeakkoord wat een belangrijke stap is voor meer bescherming van natuur en meer duurzame energie. Wij pleiten ervoor dat wordt ingezet op de kansen die de energie- en natuuropgave verbinden en het Noordzee ecosysteem weer gezond maken. Negatieve ecologische effecten worden zoveel mogelijk voorkomen en de kansen voor onderwaternatuur optimaal benut. Er is nog steeds een gebrek aan kennis over de effecten van grootschalige uitrol van wind op zee, bijvoorbeeld over de cumulatieve effecten (effecten van meerdere windparken bij elkaar opgeteld). Voorzichtigheid is van groot belang.

Lees meer over de mogelijke risico's van windparken op zee (Stichting de Noordzee, 2022).  

Klik hier verder voor onze visie op windenergie (pdf).

Wat doet Natuurmonumenten?

Natuurmonumenten juicht initiatieven toe die bijdragen aan een beter klimaat. Met robuuste natuurgebieden die CO2 opvangen, klimaatbuffers, biomassa en het verminderen van onze eigen klimaatvoetafdruk levert onze organisatie haar bijdrage aan een duurzame wereld. Daarnaast werken we graag samen op duurzaamheid. Zo zijn we in 2012 zijn een samenwerking aangegaan met Greenchoice. Greenchoice levert uitsluitend groene stroom, waarvan het merendeel in Nederland is opgewekt. Zie ook ons standpunt over klimaatverandering.