Paling

Bijzonder dier

Palingen leiden een geheimzinnig leven. Ze worden pas na 15 tot 25 jaar volwassen en trekken dan naar de Sargassozee om te paaien. Dit doen ze maar één keer in hun leven. Het aantal volwassen palingen dat wegtrekt om te paaien is nog niet de helft van wat het minimaal zou moeten zijn voor een gezonde populatie. De jonge larfjes komen via zeestromingen weer terug in Europa. Ook het aantal jonge palingen, glasaaltjes, dat van nature ons land binnentrekt, is nog maar een fractie van wat het was.

Paling bedreigde vissoort

Dat het niet goed gaat met de paling staat wel als een huis. En dan hebben we het over de hele wereld. De paling staat op de internationale Rode Lijst van ernstig bedreigde diersoorten. In sommige specifieke gebieden kan een gezonde populatie paling voorkomen, maar ook deze is gedoemd om te verdwijnen als de paling mondiaal uit sterft. De grootste bedreigingen voor de paling zijn visserij, ziektes en de schroeven van gemalen en waterkrachtcentrales. Door stuwen en sluizen zijn veel wateren onbereikbaar geworden voor de aal. ICES[i] adviseert om alle negatieve effecten op de palingstand op te heffen, inclusief het stoppen van de recreatieve en commerciële visserij. Viswijzer adviseert de paling niet te eten.

Het programma Radar maakte in 2016 een uitzending over de achteruitgang van de paling.

Beëindigen overeenkomsten

Natuurmonumenten wil daarom de vangst van paling in de eigen natuurgebieden beëindigen. De Kamer voor de Binnenvisserij en de Rechtbank verbieden op dit moment echter het beëindigen van de zesjarige overeenkomsten voor palingvisserij nadat die zijn verlopen. De instanties kijken alleen naar de doelmatigheid van de visserij op locatie en baseren hun uitspraken op de verouderde Visserijwet uit de jaren zestig van de vorige eeuw. Ze houden geen rekening met bedreigde status van de paling mondiaal en met de natuurdoelen van Natuurmonumenten als eigenaar van het water. Daarom heeft Natuurmonumenten beroep aangetekend bij de Raad van State.

Kweken in natuurgebieden

Van oudsher hebben beroepsvissers bij Natuurmonumenten het recht om op paling te vissen in de Nieuwkoopse Plassen, de Vechtplassen en De Wieden. De vissers hebben daarvoor een langlopende overeenkomst, die gewoonlijk elke zes jaar wordt verlengd. Gekoppeld aan de overeenkomst werken de beroepsvissers vanuit een Nederlands ‘Aalbeheerplan’ mee aan herstelmaatregelen om de paling in stand te houden. Ze zetten glasaal uit en helpen volwassen paling terug naar zee. Dat uitzetten van grote hoeveelheden glasaal zorgt lokaal voor behoud van de paling, maar er is geen wetenschappelijk bewijs dat het helpt om de paling van de rode lijst te krijgen. Grootschalig herstel in Nederland en in de rest van Europa blijft vooralsnog uit. De glasaal wordt gevangen op plekken waar al een tekort is. Daarbij sterft tijdens het transport nog eens een deel van de glasaal. Tegelijkertijd is het uitzetten van glasaal en vervolgens vangen van de volwassen paling eigenlijk een vorm van paling kweken ten behoeve van de consumptie. Dat staat haaks op de doelen van Natuurmonumenten bij het beschermen van de planten en dieren in haar natuurgebieden.

[i] International Council for the Exploration of the Sea (ICES) doet al ruim 100 jaar onderzoek naar de visserij, de effecten van menselijk handelen op de visserij en de effecten van visserij op het ecosysteem. ICES adviseert de Europese Unie over de vangstquota voor verschillende vissoorten.

Trekroute paling herstellen

Wageningen Universiteit concludeert in haar evaluatie van het Nederlands Aalbeheerplan dat de maatregelen onvoldoende zijn. Natuurmonumenten pleit daarom voor meer maatregelen op de plekken waar de glasaal van nature wil intrekken. Op verschillende plekken werken waterschappen samen met andere partijen aan vispassages zodat vissen zelf kunnen trekken. Op die plaatsen blijkt ook de paling weer met succes te kunnen passeren. Het wegvangen van paling in de natuurgebieden staat haaks op de wens om de palingstand te herstellen. Daarom heeft Natuurmonumenten de beroepsvissers laten weten na afloop van de termijn de huurovereenkomsten niet te willen verlengen.

Uitspraak Raad van State gevraagd

In de Vechtplassen en de Nieuwkoopse Plassen lopen de overeenkomsten in 2020 en 2022 af. In de Wieden verliep die in 2017. In de Wieden zijn nog drie beroepsvissers. Om de vissers in de Wieden tegemoet te komen, was Natuurmonumenten bereid de overeenkomst eenmalig met nog zes jaar te verlengen. Daarbij werden aanvullende eisen gesteld ten aanzien van een goede registratie van de vangst en een maximaal te vangen quotum. Natuurmonumenten betreurt het dat de beroepsvissers in de Wieden dat aanbod hebben geweigerd.