Wolf terug als vaste bewoner

De wolf is weer volop in het nieuws. Al jaren eigenlijk, want sinds 2017 zwerven er regelmatig wolven door Nederland. Ze lopen in en uit, soms gewoon over de stoep langs huizen en auto’s. Maar sinds 26 januari is er iets veranderd. De wolf heeft zich permanent in Nederland gevestigd. Daarvoor dient een wolf minstens zes maanden achtereen in hetzelfde gebied te verblijven. Dat is het geval met de wolvin op de Noord-Veluwe. Haar aanwezigheid werd een half jaar geleden vastgesteld aan de hand van DNA-sporen. En nog altijd worden er keutels van haar gevonden. De DNA-analyses daarvan worden half februari verwacht. Dan is zij officieel de eerste wolf in Nederland die als blijvertje te boek staat.

Zwerver

Het is me er eentje, de wolvin die binnenkort officieel de eerste permanente wolf in Nederland is. Geboren in de buurt van Babben, in de Oost-Duitse deelstaat Brandenburg. Als halfvolwassen puber ging ze in 2017 op de loop. Op zoek naar een nieuwe leefomgeving, op zoek naar een maatje waarmee ze haar eigen familie zou kunnen stichten.  ‘GW998f’, zoals onze wolvin bij wetenschappers bekend staat, dook begin 2018 voor het eerst in Nederland op. Ze zwierf door Drenthe, Groningen, Friesland en Overijssel, ruim 600 km van haar geboortestreek.

In juni hield ze in Laag Zuthem (Salland, Overijssel) flink huis. Ze doodde 26 schapen van dezelfde boer plus nog een schaap in een weiland ernaast. Een bloedige ravage. Daarna verdween ze even van de radar, maar niet voor lang.

Vaste bewoner

Op 26 juli werd de eerste drol van GW998f op de Veluwe gevonden. Dat bleek uit DNA-sporen, afkomstig uit bijtwonden van schapen en uit eerder gevonden keutels. De wolvin liep het werkgebied binnen van boswachter Mirte Kruit op de Noord-Veluwe. Sindsdien heeft ze de Noord-Veluwe niet meer verlaten. Ze heeft haar zwerversbestaan opgegeven en haar gedrag aangepast. Haar menu bestaat uitsluitend uit wild en ze mijdt mensen. Zelfs Mirte heeft haar nooit gezien. Het zijn de keutels en prooiresten die haar aanwezigheid verraden.

Vanwaar deze aanpassing? “Ik denk dat de Veluwe veel op haar geboortegrond lijkt. Dat komt  vertrouwd over”, vertelt Mirte. “En de Veluwe biedt rust en er is wild te over. Een ideale omgeving om een nieuwe familie te stichten. Ze is vermoedelijk twee tot drie jaar oud en toe aan de volgende stap. Bij wolven kiezen de vrouwtjes een territorium uit en wachten vervolgens op een mannetje waarmee ze een gezin kan stichten.”

Ander menu

Een gevestigde wolf gedraagt zich heel anders dan een zwervende, merkt Mirte. “Eenmaal gesetteld, richten wolven zich op voedsel uit de natuur. Binnen hun territorium weten ze waar hun prooidieren zich bevinden en wanneer. Heel anders is dat bij zwervende wolven. Die hebben geen idee wat er in hun omgeving speelt. Op hun tocht pakken ze wat voorhanden is, zoals schapen. Normaal gesproken eentje, maar als schapen binnen een omheining rondjes blijven lopen, blijft dat een wolf triggeren. Als zwervende wolf weet namelijk je nooit wanneer je weer een kans op voedsel krijgt. Bij de wolvin op de Noord-Veluwe speelt dat allang niet meer. Zij eet ree, hert, zwijn of moeflon.”

“Natuurlijk is het voor boeren die schade lijden door zwervende wolven wel heel erg. Zo’n grote verandering vraagt aanpassingsvermogen op bedrijfsmatig en financieel vlak. Daarom wordt er veel voorlichting gegeven over preventiemaatregelen en keert het BIJ12-Faunafonds vergoedingen uit bij schade. En zie het eens in perspectief. In 2018 zijn in Nederland 150 schapen gedood door wolven. In dezelfde periode zijn liefst 10.000 schapen door honden of vossen gedood of verwond. En daarnaast zijn nog eens 150.000 bijtincidenten van honden naar mensen geregistreerd. Wolven trekken de aandacht, maar honden veroorzaken veel meer schade.”

Paartijd op komst

Mirte merkt dat het wild onrustiger is geworden sinds de komst van de wolvin. De hoefdieren willen goed om zich heen kunnen kijken en verplaatsen zich vaker. “Dat is het mooie van de wolf. Hij stuurt het graasgedrag van zijn prooidieren en heeft zo invloed op het landschap. Daardoor komt bijvoorbeeld bosverjonging op gang omdat de hoefdieren niet steeds op dezelfde plekken grazen. Ecologen noemen dat wel een ‘landscape of fear’.”

Hij lijkt erop dat de Veluwe dat ook wordt. Ten zuiden van de A1 huist nóg een wolvin (GW9660f). Die werd 29 augustus voor het eerst opgemerkt en is vanaf 1 maart officieel ‘ingezetene’.

Laat de mannetjes nu maar komen. “In februari breekt de paartijd voor wolven aan. Dan zijn de dames loops. Mannetjes in de buurt merken dat ongetwijfeld op. De dames leggen hun keutels soms gewoon op een (fiets)pad. Struinende wolven die gemakshalve de paden aflopen, zal het niet ontgaan. Ik hoop dat de Veluwse wolvinnen binnenkort zwanger raken. Wie weet is het zelfs al zover. Vorig jaar dook op de Veluwe een mannetje op die in Bennekom werd gefilmd. Daarna verdween het dier, maar in theorie zou deze wolf nog steeds op Veluwe kunnen rondlopen.”

Bevers

De boswachter verheugt zich op de eerste welpen die hier mogelijk worden geboren. “Wolven vervullen van oudsher een belangrijke rol in de Nederlandse natuur.  En hoe meer de natuur zichzelf kan sturen, hoe minder wij hoeven in te grijpen. Bijvoorbeeld als het gaat over de jacht. Beter voor de natuur en beter voor ons.”

“Maar bovenal fascineren wolven me enorm. Van haat tot liefde, wolven brengen veel teweeg. En ze zijn ongelofelijk intelligent. Elk roedel heeft zijn eigen ‘cultuur’. Sommige specialiseren zich bijvoorbeeld in de jacht op bevers. Anderen jagen juist op herten of zwijnen. En binnen de groep heeft elk lid weer zijn eigen specialisatie. Ook solo zijn het overlevers, dat bewijst GW998f wel. En het lukt ze uitstekend om buiten ons zicht te blijven. Zo weten sommige wolven cameravallen van onderzoekers goed te omzeilen. Die lopen er met een boogje omheen. Waarom weten we niet, maar het getuigt wel van slimmigheid.”