WaardeVOL Brummen: natuur versterken en gevolgen klimaatverandering opvangen

Verdroging

De landgoederen Leusveld en Voorstonden zijn van oorsprong voedselarme, vochtige gebieden met schoon, mineraalrijk kwelwater afkomstig van de Veluwe. Hierdoor groeien er planten die juist van deze specifieke omstandigheden – voedselarm, vochtig en mineraalrijk grondwater - afhankelijk zijn. Echter, door klimaatverandering en een inrichting van het landelijk gebied  dat is afgestemd op het snel afvoeren van water, wordt het gebied droger. Door intensivering van de landbouw met gebruik van meer mest, wordt de bodem voedselrijker. Hierdoor gaat de variatie aan planten achteruit. En met de planten, verdwijnen ook de dieren die daarbij horen. Deze achteruitgang willen we stoppen.

Wat gaan we doen?

De soortenrijkdom behouden en uitbreiden gaat niet vanzelf. Belangrijk is dat het water langer in het natuurgebied wordt vastgehouden en de voedselrijke toplaag van de bodem wordt verwijderd. Dat kan met een uitgekiend pakket aan maatregelen. We gaan op enkele percelen, namelijk Leusveld Noordwest en Berkendijke, op de landgoederen Leusveld en Voorstonden aan de slag.

De belangrijkste maatregelen zijn:

• Dempen of minder diep maken van een aantal sloten en greppels
• Opschonen van enkele watergangen en duikers
• Verwijderen van duikers en elders nieuwe duikers plaatsen
• Herstellen van de natuurlijke laagtes (slenken)
• Afschrapen en verwijderen (plaggen) van de te voedselrijke toplaag van de bodem
• Afgraven van wallen
• Verwijderen van jong bos/struweel
• Aanplanten van bomen en struiken

Om de slenken te kunnen herstellen, is het nodig op een aantal plekken bomen te verwijderen. In het Leusveld gaat het om de begroeiing van een houtwal en in Voorstonden om jong bos.  Na de werkzaamheden worden in het Leusveld weer bomen en struiken aangeplant, in Voorstonden zullen bomen weer spontaan opkomen en uitgroeien tot bos.  

Door te plaggen vangen we drie vliegen in één klap:

• De bodem wordt weer voedselarmer
• Planten kunnen beter bij het grondwater komen
• De natuurlijke laagtes (slenken) worden ruimer waardoor ze meer water kunnen opvangen.

Onderstaande kaartjes geven een beeld van de locatie en van de te nemen maatregelen.

Bekijk hier Maatregelenkaart Voorstonden – Berkendijke (pdf)

Bekijk hier Maatregelenkaart Leusveld Noordwest (pdf)

Verbeteren van biodiversiteit

Door deze combinatie van maatregelen kunnen we bijzondere planten en dieren een goede leefomgeving bieden.  In periodes met veel regen kan het natuurgebied meer water opnemen, zodat er in het voorjaar langer water beschikbaar is. Juist voor plantensoorten die horen bij vochtige graslanden is voldoende water in het voorjaar cruciaal. Vooral soorten die horen bij vochtige bloemrijke graslanden zullen profiteren. Soorten als echte koekoeksbloem, blauwe knoop en gevlekte orchis krijgen weer een goede leefomgeving. Leusveld en Voorstonden kunnen we met trots laten uitgroeien tot natuurparels in de IJsselvallei.

Klimaatbuffer

Niet alleen planten en dieren profiteren van de aanpassingen, ook de omgeving heeft er baat bij. Door kwel- en regenwater op te vangen en vast te houden in plaats van zo snel mogelijk uit het gebied af te voeren, dringt het water verder de bodem in, wordt het grondwater aangevuld en ontstaan nattere gronden. In periodes met veel regen kan het natuurgebied meer water opnemen, zodat er in het voorjaar  langer water beschikbaar is. Het risico op wateroverlast bij veel neerslag en het effect van langdurige droogte in de omgeving wordt daardoor kleiner. Door de natuurlijke laagtes de vergroten (slenken), kan het gebied als een natuurlijke klimaatbuffer werken.

Wat merkt de omgeving?

Tijdens de werkzaamheden kan er overlast ontstaan door machines en werkverkeer. Een deel van de afgegraven grond wordt in het gebied gebruikt bijvoorbeeld om sloten en greppels te dempen. De rest wordt afgevoerd. De gemeente stelt eisen aan de aan- en afvoerroute van de vrachtauto’s om de overlast voor weggebruikers en omwonenden zoveel mogelijk te beperken.

Wandelpaden kunnen tijdelijk minder goed begaanbaar, afgesloten of omgelegd worden. Na de werkzaamheden zullen de wandelpaden hersteld worden.

Aan de slag

Om deze maatregelen uit te kunnen voeren heeft Natuurmonumenten vergunningen aangevraagd. De Gemeente Brummen en het Waterschap Vallei en Veluwe hebben beoordeeld of de maatregelen voldoende onderbouwd en haalbaar zijn en of de belangen van omgeving voldoende meegenomen zijn. Beide organisaties zijn van mening dat hieraan is voldaan en hebben de vergunning verleend.

Half augustus start de aannemer met het werk. Hij zal als eerste in Voorstonden aan de slag gaan, en daarna in het Leusveld. De grondwerkzaamheden, zoals plaggen en dempen en verondiepen van sloten en greppels, en het verwijderen van bomen zullen ongeveer 12 weken duren. Daarna heeft de aannemer nog ongeveer een maand de tijd om nieuwe bomen en struiken te planten.

WaardeVOL Brummen

Deze maatregelen zijn onderdeel van het project WaardeVOL Brummen. Een project waarin de provincie Gelderland, Waterschap Vallei en Veluwe en gemeente Brummen en samenwerken om de leefomgeving  te verbeteren, de gevolgen van klimaatverandering op te vangen en de natuur te versterken.

Samen met inwoners, maatschappelijke organisaties en bedrijven zoeken zij naar een invulling van passende maatregelen. De natuurgebieden Leusveld en Voorstonden liggen in het projectgebied. Daarom hebben we via de georganiseerde bijeenkomsten voor belangstellenden en belanghebbenden ideeën en wensen ingebracht. Na uitgebreid overleg en onderzoek is daar dit pakket aan maatregelen uitgekomen. Natuurmonumenten hoopt dat maatregelen in het Leusveld en Voorstonden een voorbeeld kunnen zijn voor andere deelgebieden binnen WaardeVOL Brummen. 

Meer weten of vragen over WaardeVOL Brummen?

• Kijk voor meer informatie op de projectpagina WaardeVOL Brummen – Waterschap Vallei en Veluwe.  
• Heb je vragen over de uitvoering van de werkzaamheden? Stuur gerust een mail aan [email protected]