Ledencommisie Groningen bezoekt Ruidhorn met vrijwillig veldwachter

Deel 1: Een middag met bijzondere uitdagingen

Onlangs tijdens ons eerste bezoek aan het Uithuizerwad en specifiek het natuurgebied Ruidhorn was het al snel duidelijk dat we aan één bezoek niet voldoende zouden hebben.  Een nieuwe, tweede afspraak om met vrijwillig veldwachter Peter een middag enig veldwerk te doen was snel gemaakt.

Het werd een middag waarin het woord “uitdaging" centraal kwam te staan. Uitdagingen voor de vrijwillig veldwachter, voor het natuurbeheer, maar ook voor ons als leden en vrijwilligers.  Deze keer zoomen we in op de uitdagingen van de vrijwillig veldwachter.

Uitdaging 1: Handhaving en verbodsborden 

We lopen met Peter van de parkeerplaats naar het hek richting de dijk. Op het hek staan een aantal verbodsborden waarmee duidelijk gemaakt is dat bijvoorbeeld honden op de dijk niet welkom zijn. Duidelijk lijkt ons, maar dat is het niet voor iedereen, vertelt Peter. Regelmatig zijn er bezoekers die denken dat het wel kan, hetzij met de hond aangelijnd hetzij loslopend.

Het is net als in het verkeer waarbij men denkt dat 110 of harder ook wel kan waar 100 km/u de max is. Maar als er een camera of politieauto wordt gesignaleerd gaat de voet van het gaspedaal en gaat men terug naar die 100 max om een boete te voorkomen. De zichtbaarheid hier van een veldwachter zorgt helaas niet voor een gewenste  aanpassing van het gedrag. Soms eerder het tegendeel.

De uitdaging is, zegt Peter, bezoekers over het waarom te vertellen. Men weet vaak niet waarom het verbod er staat en men is  zich niet bewust van de consequenties. Als ik dat uitleg snappen ze het in de meeste gevallen wel. Leg dan maar uit, geven we aan.

Peter: “Schapen zijn van essentieel belang voor onze veiligheid langs de kust. De dijken moeten water tegenhouden en dijkvegetatie is van belang tegen watercrisis bij hoge waterstanden en neerslag. Beweiding met schapen zorgt voor een dichte noodzakelijke zode met diepe doorworteling. Honden en schapen op de dijk gaan niet samen. Schapen rennen weg voor honden die ze niet kennen, honden bijten naar rennende schapen. Zo worden elk jaar veel schapen doodgebeten of ernstig verwond. De schade voor de schapenboer en het bijkomende dierenleed zijn niet gering. Of een bordje met deze uitleg naast het verbodsbord kan helpen is de vraag. Het kan bezoekers wel uitdagen zich bewust te zijn van hun gedrag en de mogelijke consequenties daarvan.  Anders blijft handhaving ook hier van belang met kans op een boete."

Uitdaging 2: Ondersteuning beheer door monitoring, een belangrijke taak voor de vrijwillige veldwachter

In de publieksversie van de natuurvisie lezen we dat Natuurmonumenten zich inzet voor een brede natuurlijke kuststrook met meer ruimte voor de natuur en het creëren van een completer voedselweb op kwelders en boerenland.

Dat moet resulteren in een beter bodemleven, meer insecten en daardoor meer weidevogels en broedvogels. We vragen onze vrijwillige veldwachter Peter wat zijn rol is bij deze doelstelling. De middag leert ons dat het antwoord daarop is “vooral helpen met monitoren, observeren van gedrag van vogels en omgeving en vaststellen wat verstoringen van gedrag teweegbrengt”. 

We doen een rondje door het gebied. We observeren vanachter het kijkscherm en zien grauwe ganzen, diverse soorten eenden en flink wat lepelaars.  Op de grond een torenvalk, mogelijk even bijkomend van de jacht. We hadden enkele kluten verwacht maar die laten zich hier niet zien. Wel komen wat scholeksters luid krijsend overvliegen. Peter geeft aan dat de kluten waarschijnlijk buitendijks foerageren en hier niet meer broeden vanwege de aanwezigheid van de vos in dit gebied. Om dat laatste vast te stellen is op zich al een hele uitdaging. Het afgelopen half jaar is de vos, die zich hier gevestigd heeft, met zender en camera’s gevolgd. De vrijwilligers plaatsten op wisselende plaatsen wildcamera’s ter ondersteuning van dit vossenproject. De camera's die daarbij zijn gebruikt gaan we vandaag ophalen. 

We lopen voorzichtig verder en Peter laat ons diverse sporen zien wat duidt op de aanwezigheid van de vos. Voor ons is het een hele uitdaging om het spoor van Peter te volgen door het water, langs de steile helling en langs het smalle pad.  We zien veel drainage buizen in het ondiepe water liggen en horen van Peter dat ook dat nog een flinke uitdaging is om die er eens uit te halen. Dan heb je wel een ploeg vrijwilligers nodig om dat voor elkaar te krijgen. Een punt om vast te houden. 

De uitdaging voor de beheerders hier is om in dit relatief klein gebied na te gaan wat de invloed van de vos is op de broedvogels en anderzijds te bedenken wat er gedaan moet worden om het resultaat ”creëren van een plaats voor broedvogels en een rustoord voor andere (trek)vogels” te kunnen bereiken.  Daarom is monitoring van belang waarmee we de beheerders kunnen helpen de juiste keuzes te kunnen maken, aldus Peter. Dat er nu wel lepelaars zijn die hier komen uitrusten is een mooi resultaat. 

We gaan terug naar het kijkscherm en praten al wandelend nog eens over de vele dilemma’s die er zijn.  Is het gebied wel groot genoeg voor broedvogels en de vos. Passen de gestelde doelen wel als er andere variabelen gaan meespelen, zoals een vos in de buurt. Maar we zien ook hier dat de vrijwilligers een belangrijke rol hebben in het helpen met monitoren en het verzamelen van gegevens voor de beheerder. We spreken af om met de verantwoordelijke boswachter over deze uitdagingen nog eens verder te praten.