De impact van de wolf is groter dan de impact van een kogel
Directeur natuurbeheer Teo Wams reageert op het nieuws dat voor het eerst in 150 jaar in Nederland een wolf illegaal is doodgeschoten. "De gemiddelde leeftijd van een wolf in Nederland kan wederom naar beneden worden bijgesteld. Met de dood van wolf nummer zes kan naast ‘aanrijding’ nu ook ‘stroperij’ aan de lijst van doodsoorzaken worden toegevoegd. Want de wolf die al bijna een jaar op de Zuid-Veluwe bivakkeerde, blijkt doodgeschoten. De mening van de schutter over de wolf doet niet ter zake. Of dat sommigen de dood van deze wolf toejuichen of vinden dat de schutter een standbeeld verdient. Het zonder ontheffing doden van een wolf is strafbaar. Een misdrijf."
De wolf, GW1490m, verscheen veelvuldig voor onze wildcamera’s. Hij vormde tot dit voorjaar een paar met de wolvin die werd doodgereden bij Ede. De wolvin was zwanger toen ze overleed. Binnen een half jaar overleed de reu ook en is een uitgestrekt natuurgebied een vruchtbaar wolvenpaar armer. Daarmee is het gebied echter niet wolfloos geworden. Want we hebben vast kunnen stellen dat nog een aantal andere wolven deze zomer aan onze camera’s voorbij trok.
Als de opzet van de schutter was om het gebied ‘wolvenvrij’ te krijgen, dan moeten we hem/haar dus teleurstellen. De dood van GW1490m zal uiteindelijk niet leiden tot minder wolven op de Veluwe. Doordat zijn territorium vrij is gekomen zal er een “re-shuffle” plaatsvinden: andere wolven nemen zijn plek in. De stoere wolf die we laatst op onze camera een edelhert zagen doden, maakt een goede kans hierbij als ‘winnaar’ uit de bus te komen. Prooidieren reageren op de wisseling van de wacht. Zo ontstaan meer wildbewegingen onder alle grote zoogdieren in het gebied, met bijna onvermijdelijk meer wildaanrijdingen tot gevolg. En het effect van die ene kogel op de (te verwachten) wolvenpopulatie is nul. Het effect van wolven op het gebied is echter wél significant.
Op andere plekken is geconstateerd dat de komst van de wolf zelden leidt tot het uitsterven of zelfs maar verkleinen van de prooidierpopulatie. Het is aannemelijk dat ook op de Zuid-West Veluwe volgens het boekje edelherten zullen leren hoe ze zichzelf en hun kroost beter kunnen weren tegen de wolf. Maar zeker is dat niet.
Het meest opvallende dit jaar is dat we deze zomer nauwelijks edelhertkalveren telden in het territorium van de wolf. Kennelijk lusten de Veluwse wolven graag hertenbout en de kalveren vormen een relatief gemakkelijke prooi. Waar ze in uitgestrektere gebieden eenvoudig(er) een veilig heenkomen kunnen zoeken, is dat hier moeilijker: de verbinding met andere natuurgebieden is er praktisch niet. Voor een wolf maakt dat niet veel uit: hij loopt desnoods dwars door bebouwd gebied tijdens zijn zoektocht naar nieuw leefgebied. Edelherten kunnen in theorie via Schaarsbergen naar het oosten en via Otterlo naar het noorden. In theorie: want de dieren moeten dan wel veel obstakels overwinnen: hekken, bebouwing, wegen. Zwijnen kunnen het gebied helemaal niet in of uit. De enige vrije doorgang voor alle grote zoogdieren is het ecoduct naar de Hoge Veluwe, maar daarop staan sinds de komst van de wolf hoge hekken. Daardoor zijn de prooidieren geisoleerd geraakt van hun soortgenoten op de rest van de Veluwe. Zonder migratiekansen is het goed mogelijk dat op de Zuid-Veluwe de grote hoefdieren uitsterven. De tijd zal het leren.
Wat er ook gebeurt, de komst van de wolf heeft sowieso impact op het gedrag van zijn prooidieren. Dat zagen we ook al in ons gebied, met name bij de edelherten. Ze houden zich in grotere groepen op. Staan op andere tijden op andere plekken dan voorheen. Dat betekent dat op sommige plekken veel minder of helemaal niet gegraasd wordt. Jonge loofboompjes worden nu meestal opgeknabbeld voordat ze uit kunnen groeien tot boom. De komst van de wolf kan leiden tot een gemengder bos met naald én loofbomen en een grotere biodiversiteit. Ook aaseters als raaf, zeearend en zwijn profiteren van de komst van de wolf: ze eten van de kadavers die de wolf achterlaat.
Die gestapelde impact maakt dat Natuurmonumenten de komst van de wolf in een uitgestrekt natuurgebied als de Veluwe als een positief gegeven ziet. Daarbij sluiten we onze ogen niet voor schade die de wolf buiten een natuurgebied kan aanbrengen. Vee moet worden beschermd en boeren en herders ruimhartig worden gecompenseerd.
De wolf heeft als toppredator impact op het hele ecosysteem, op een heel landschap. Hoe groot het effect van de wolf op de Veluwe zal zijn moet de komende jaren gaan blijken, dát hij verandering brengt, staat vast."
Teo Wams, Directeur natuurbeheer bij Natuurmonumenten
