Boer en boswachter in gesprek: jerseys en kippen werken samen op Boerderij Landlust

Wie vanuit Rotterdam of Delft naar Midden-Delfland gaat, valt het waarschijnlijk direct op: de weidse en uitgestrekte polders. Geen bebouwing, geen snelwegen, geen treinstations. Je kijkt hier ‘ver weg’. Deze keer gaan we langs bij Boerderij Landlust in Maasland, bij Roel en Femke van Buuren.

Kippen- of koeienboer?

Aangekomen op het erf is boer Roel druk bezig met het schoonmaken van de mobiele kippenwagen. Normaal is het hier een gekakel van jewelste en wordt de wagen bewoond door 250 kippen. Nu is het stil, want de groep is naar de slacht gegaan. Ze worden verwerkt tot kippenvlees en kippensoep. Binnenkort zijn de producten te koop in de winkel die wordt gerund door Femke. De nieuwe 250 kippen worden later in de week gebracht. Hoge nood om de kippenwagen helemaal schoon te hebben voor de nieuwe bewoners arriveren.

Roel van Buuren is geen kippenboer. Maar ook geen koeienboer. De kippen en de koeien – jersey koeien in dit geval – zijn op Boerderij Landlust verbonden in een en hetzelfde systeem. Hoe? Dat lees je later in dit verhaal!

Boerendroom

Vanaf kleins af aan wist Roel van Buuren dat hij boer wilde worden. “Mijn opa en oma boerden hier. Ik wist vanaf het eerste moment dat ik ooit het bedrijf wilde overnemen, maar toen ik nog maar 9 jaar was, gingen ze met pensioen. Ik was veel te jong en zag mijn droom in duigen vallen. Want boer worden zonder boerderij is een onmogelijke opgave.”

Toch ging Roel aan de landbouwschool studeren, een combinatie van bedrijfskunde, agribusiness en marketing. “Uiteindelijk lukte het toch om hier - op Boerderij Landlust - verder te gaan. Ik wist direct dat ik anders wilde boeren dan anderen. Tijdens de opleiding was schaalvergroting eigenlijk de enige mogelijkheid om voldoende brood op de plank te krijgen. Ik wilde iets anders aanbieden. In 2013 waren er in de omgeving nog niet veel bio-boeren met eigen afzet. Toen ben ik begonnen dit op te bouwen.”

Boer Roel: “Oerrunderen graasden van nature op een klein stuk gras veel, intensief en dicht bij elkaar. Hierna was het tijd om te herkauwen. Hier probeer ik de koeien op een natuurlijke manier kuddegedrag te laten vertonen."

Kleinschalig gemengd bedrijf à la Salatin-stijl

Boer Roel kijkt steeds hoe de samenwerking tussen boer en natuur optimaal vormgegeven kan worden. Hij volgt hierbij het principe van Joel Salatin. Deze Amerikaanse boer is inmiddels wereldberoemd, en door Time-magazine uitgeroepen tot meest innovatieve boer ter wereld. Waar veel bedrijven groter en groter werden - vaak met 1 gewas of specialisatie - , is Salatins overtuiging dat dieren het meest opleveren als zij hun natuurlijke gedrag kunnen vertonen.

Boer Roel legt uit: “Van nature graasden oerrunderen op een klein stuk gras dicht bij elkaar. Dit doen ze een aantal uur achter elkaar heel intensief. Hierna gingen ze beschut in het bos herkauwen. We hebben hier geen roofdieren zoals de wolf, dus een bos is niet nodig. Wel probeer ik de koeien op een natuurlijke manier kuddegedrag te laten vertonen. Zo zet ik ze 12 uur lang op een strook gras. Hier grazen ze erop los. De andere helft van de dag krijgen de koeien een nieuwe strip gras.”

En hier komt de mobiele kippenwagen weer in beeld. Want de groep kippen volgt de koeien. Wanneer de kippen achter de koeien aan scharrelen, klauwen ze met hun poten de koeienpoep tussen het gras vandaan, eten hier insecten uit en verspreiden de mest verder over het land. “Je kijkt echt wat past in het bedrijf en welke systemen je kunt combineren. Of zoals Allan Savory, een Afrikaanse boer gespecialiceerd in holistic management en systeemdenken in de landbouw, zei: It is not about the cow, it is about the how.”

Hogere wiskunde

Over koeien gesproken. Met de grote ogen zijn de jersey koeien mooi om te zien en hebben ze een hoog knuffelgehalte. Maar het zijn ook perfecte koeien voor het bedrijf van boer Roel. Er lopen 50 jerseys rond. “Ze zijn eigenwijs, maar toch rustig. Ze kalven makkelijk af én zetten het gras gemakkelijk om in melk. De koeien geven A2 melk, ook wel oermelk genoemd.”

Boer Roel stuurt hier uitsluitend op kwaliteit en niet op kwaniteit. “Melk moet goed smaken en het vet moet zacht zijn. Zo krijg je dikkere melk en wanneer je daarvan kaas maakt is die zachter van smaak.” Hoe je dat doet? “Je kunt het vetgehalte van de melk sturen met de voeding van de koe. Met de genetica kun je de kwaliteit van het eiwit sturen.”

1 keer per jaar kalven

Kalveren doen de jerseys 1 keer per jaar, in het voorjaar. Boer Roel vertelt: “Koeien worden drachtig rond de langste dag van het jaar, 21 juni. In het voorjaar bevallen ze: wanneer het gras op zijn best is. Het geeft veel rust dat alle kalfjes dezelfde leeftijd hebben.

Koeien met hoorns

Is het je wel eens opgevallen dat sommige koeien hoorns hebben en andere niet? “Onze jerseys hebben hoorns. Hoorns werden en worden vaak weggehaald, maar ze hebben een heel nuttige functie”, vertelt Roel. “Er wordt speeksel in opgeslagen, wat de vertering ten goede komt. Wanneer je een hoorn beetpakt tijdens het herkauwen, is deze helemaal warm. Ze voeren warmte af. Het zijn de airco’s van de koeien. Ook zorgen ze voor mineralenopslag.”

Er wordt op het moment nog niet veel onderzoek gedaan naar het nut van de hoorns, of naar het nut van andere systemen. “Dat vind ik jammer, daar kunnen we zoveel kennis uithalen! Dat kan weer leiden tot een hele andere manier van boeren. Nu zijn de onderzoeken alleen gericht op meer productie draaien.”

Natuur op de boerderij

Wanneer ik Roel vraag op welke manier natuur een rol speelt in zijn werk, antwoordt hij: “Ik boer op een holistische manier. Natuur is de basis van het bedrijf en in heel veel dingen verweven. Zo is de bodem ontzettend belangrijk en kijken we hoe we met mengsels de kwaliteit van de bodem kunnen verbeteren. Ik doe het niet alleen voor de grutto, maar voor het hele systeem: insecten, libellen, veldleeuwerik, kievit en ga zo door.”

Weidevogels zoals de grutto is een typische soort van het Hollandse boerenland en worden cultuurvolgers genoemd. Cultuurvolgers profiteren van het leefmilieu dat door de mens gemaakt is. Denk bijvoorbeeld ook aan de duiven, gierzwaluwen en slechtvalk in de stad. Roel benadrukt dit: “Weidevogels kunnen niet zonder koeien. Koeien zorgen met hun gegraas voor een mozaïek: er blijft daar een pol gras staan, andere delen zijn kaler. Dit zorgt ervoor dat er plek is voor verschillende soorten, elk met eigen wensen.”

2 miljoen potentiële consumenten

Vanaf het begin wist Roel dat hij hier een kleinschalig gemengd bedrijf met lokale afzet wilde neerzeten. “We zitten in een gebied met 2 miljoen mensen om ons heen. Waarom zou ik eerst de producten naar fabrieken of leveranciers in andere delen van het land sturen als mensen het hier op het erf kunnen kopen?”, vertelt hij.

Wat wil je de consument meegeven? “Er is een kloof tussen de burger en de consument. De burger wil dat de kalfjes bij de moeder staan, dat er voldoende plek is voor vogels en dat het goed gaat met de biodiversiteit. Maar de consument kiest nog steeds het goedkoopste voedsel in het schap. Als je zegt dat je iets belangrijk vindt, moet je er ook naar handelen. Het vlees van onze dieren is niet perse duurder dan in de supermarkt, en al helemaal niet dan bij de slager. Wanneer je rechtstreeks bij de boer koopt, kun je investeren in wat je belangrijk vindt. Ik nodig mensen van harte uit om hier eens langs te komen!”

Bezoek de boerderijwinkel van Boerderij Landlust

Ben je benieuwd naar de producten van Boerderij Landlust? Kom eens langs! De boerderijwinkel is geopend op woensdag en zaterdag van 8.30 – 12.30 uur.

• Het boerenleven van Roel en Femke volg je hier op Instagram
• Of op Facebook

Samenwerking boer en boswachter

De samenwerking tussen boer en boswachter verloopt vaak wel, maar niet altijd even soepel. Wanneer boswachter en boer elkaar beter leren kennen, hebben ze ook beter oog voor elkaars belangen, zoals het runnen van een gezond bedrijf en het verhogen van natuur in het boerenland.

Dat is hard nodig. De biodiversiteit in het landelijk gebied holt achteruit. Een toekomstbestendig boerenbedrijf runnen, is een hele uitdaging. Alleen met de inzet van heel veel boeren, consumenten en andere betrokkenen kunnen we het tij keren. In Midden-Delfland en op het Rotterdams platteland liggen er kansen om de omstandigheden voor de natuur én voor de boer te verbeteren.

• Meer gesprekken tussen boer en boswachter lezen?
• Meer weten over natuurinclusieve landbouw in heel Nederland?

Rotterdam de boer op!

Of kijk hier voor meer informatie over 'Rotterdam de boer op!'. In dit droomproject werkt een coalitie van 19 partijen - dankzij een bijdrage van 5 miljoen euro van de Nationale Postcode Loterij - samen aan meer biodiversiteit op het platteland, eerlijk geproduceerd regionaal eten en een gezonde bedrijfsvoering voor boeren.

LIFE All4biodiversity: verdienmodellen voor de natuur

Boswachters van Natuurmonumenten en boeren in Midden-Delfland werken mee in het nieuwe programma 'All4biodiversity'. Hierin werken vijf provincies, twee ministeries, natuur- en landbouworganisaties en de stichting Deltaplan Biodiversiteitsherstel samen om de biodiversiteit van Natura2000-gebieden te verhogen en sluitende verdienmodellen te ontwikkelen. De provincie Zuid-Holland leidt het programma dat mogelijk wordt gemaakt door een bijdrage uit het Europese LIFE IP fonds.