Bos van Knoop in oude glorie hersteld
Het Bos van Knoop, bij sommigen beter bekend als 'Het Sterrenbos' op het Landgoed De Slotplaats in Bakkeveen wordt de komende tijd grondig aangepakt. De oude ruitvormige padenstructuur wordt weer zichtbaar gemaakt. De sparren, die niet thuishoren in het oorspronkelijke ontwerp, worden vervangen door beuken. Een deel van het bosperceel wordt omgevormd tot speelnatuur waar kinderen worden uitgedaagd om hun eigen grenzen en vaardigheden te verkennen. Voor de allerkleinsten wordt een apart gedeelte ingericht.
Veel vragen en enthousiasme over Bos van Knoop
Ruim dertig mensen gaven op 19 en 22 september gehoor aan de uitnodiging van Natuurmonumenten voor de informatie-excursies op de Slotplaats in Bakkeveen. Buren, leden van plaatselijk belang, de natuurvereniging en de historische vereniging, ouders met kleine kinderen en andere belangstellenden lieten zich door boswachter Marten Pothof informeren over het herstel van het sterrenbos en de inrichting van Speelnatuur van OERRR. “Ik had wel de indruk dat iedereen enthousiast was”, zegt hij na afloop. “En er werden behoorlijk wat kritische vragen gesteld. Dat had ik ook verwacht, want deze omgeving is enorm betrokken bij het bos van de Slotplaats en denkt altijd heel constructief met ons mee.”
Wat staat er ook alweer te gebeuren op de Slotplaats? Marten legt het kort nog eens uit: “Eind dit jaar willen we een begin maken met de herinrichting van het sterrenbos direct achter het Theehuis. Het oorspronkelijke ontwerp is gemaakt door Johann Hermann Knoop, een wetenschapper die van vele markten thuis was en die halverwege de 18e eeuw huisonderwijzer op het landgoed was. De ruitvormige padenstructuur keert terug, we trekken de centrale as weer zo recht mogelijk en het bos wordt weer een statig parkbos met overwegend beuken. Dat betekent dat alle sparren tussen de beuken worden gekapt. Deze sparren zijn hier pas midden vorige eeuw aangeplant ten behoeve van houthandel; niet voor de ‘mooi’. Zieke of dode beuken worden gesnoeid of verwijderd en we planten nieuwe beuken aan. Vanuit het huis gezien links vooraan richten we een stukje van het bos in als speelnatuur (voor de TIP). Een groot deel van het verwijderde hout blijft hier liggen voor insecten, kleine diersoorten en paddenstoelen. Ook gaan we stammen en takken hergebruiken in de speelnatuur.”
Alle keuzes zorgvuldig gemaakt
Wat wilden mensen zoal weten? Marten: “Of we bijvoorbeeld goed vooronderzoek hadden gedaan. Dat hebben we zeker. Momenteel loopt nog het laatste deel van een onderzoek naar de vleermuizenpopulatie. Een in bomen gespecialiseerd bureau heeft van elke beuk afzonderlijk de conditie en levensverwachting onderzocht. Bij onze keuze voor kappen, snoeien of behouden houden we bovendien rekening met de veiligheid voor wandelaars. Grote takken die gemakkelijk af kunnen waaien, gaan eraf. Dode bomen die belangrijk zijn voor spechten, vleermuizen en andere dieren en die dode bomen die niet dicht bij de paden staan, proberen we zoveel mogelijk te sparen. Verder is er uitvoerig cultuurhistorisch onderzoek naar Knoop verricht en naar zijn ontwerp van het bos. Een belangrijke aanwijzing geeft de digitale hoogtekaart van Nederland. Daarop is het ruitvormige patroon in de achterste helft van het bosvak duidelijk te herkennen. Omdat dit patroon niet in het voorste deel te zien is, hebben we ervoor gekozen om het alleen in het achterste deel te herstellen. Goed om te vermelden is ook dat wij bij dit project aan uiteenlopende wet- en regelgeving moeten voldoen en wij werken volgens de Gedragscode Natuurbeheer.”
Hoe komt het bos eruit te zien?
“Verder maken bezoekers zich zorgen over hoe het bos er de eerste jaren uit komt te zien. De fijnsparren die eraf gaan, beslaan een behoorlijk groot deel van het bosvak, dus de impact zal inderdaad groot zijn. De twintig beuken die tussen de sparren staan, blijven in ieder geval behouden. Toch kunnen we niet garanderen dat zij het allemaal redden. De beuk is een schaduwsoort en als de sparren weg zijn, valt er meer zon op; voor sommige bomen misschien net iets teveel. Daarom gaan we ze met jute omwikkelen. Een ander risico is dat deze beuken sneller kunnen omwaaien als de sparren straks geen bescherming meer bieden. Naast de bestaande beuken gaan we de plek van de sparren inplanten met nieuw bosplantsoen met als hoofdsoort beuk. Wel duurt jaren voordat de jonge beuken groot zijn. Toch zal dit bosvak dankzij hulst, lijsterbes en taxus al snel weer een groene aanblik bieden; deze soorten krijgen tenslotte ook meer licht. Gelukkig zorgen de bomen langs de Zwarte Singel ervoor dat de lege delen van buitenaf minder opvallen. En tussen de camping en het bos planten we eiken en struikgewas aan zodat ook daar de inkijk over en weer beperkt is.”
Waarom vindt de kap in één keer plaats?
“Mensen vroegen of het nodig is dat we alle fijnsparren in één keer verwijderen. Daar hebben we goed over nagedacht. Wat voor ons de doorslag gaf, was dat er nu maar één keer verstoring voor bezoekers, diersoorten en bosbodem optreedt. Daarnaast is een eenmalige operatie beter voor de nieuwe aanplant; die krijgt meer licht. We hebben nog geen uitvoerder geselecteerd, maar we garanderen dat de kap- en snoeiwerkzaamheden deskundig en met zorgvuldig geselecteerd materieel worden uitgevoerd. We stellen daar vanuit Natuurmonumenten hoge eisen aan, we zullen er dagelijks op toezien.”
Kleine bijdrage voor spelen in speelnatuur
“Ouders en grootouders in het dorp reageren heel positief op de komst van Speelnatuur van OERRR. Zij vinden het een echte aanwinst. Voor de kleinsten schermen we een deel ervan af en we zorgen dat het terrein goed toegankelijk en beleefbaar is voor kinderen met een lichamelijke of visuele beperking. Kinderen kunnen hier bijvoorbeeld met water en zand spelen, hutten bouwen en klimmen. Wij zorgen dat de speelnatuur veilig en schoon is. Meerdere mensen vroegen ons of kinderen moeten betalen. Voor leden van Natuurmonumenten en kinderen van OERRR is de toegang gratis. Kinderen van 0 tot 12 jaar kunnen voor 1 euro 25 per maand lid worden van OERRR en daarvoor krijgen zij onder andere leuke welkomstcadeaus en ontdekkingskaarten, afgestemd op hoe oud ze zijn. Aan niet-leden zal bij elk bezoek om een kleine bijdrage worden gevraagd. Bij Natuurmonumenten vinden we dat speelnatuur niet gratis hoeft te zijn. De aanleg en het onderhoud kosten ons immers ook geld. Over de hoogte van de bijdrage gaan we nog nader in gesprek met de school en plaatselijk belang.”
Planning, vragen en opmerkingen
Natuurmonumenten wil voor het eind van dit jaar van starten met snoeien en kappen. In het voorjaar staat het herstel van de wandelpaden op de agenda en in de zomer wordt de speelnatuur van OERRR ingericht. De feestelijke opening van het Bos van Knoop valt samen met het Slotplaatsfestival in oktober 2019. Mensen die nog vragen of opmerkingen hebben, kunnen een mail sturen naar boswachter Marten Pothof: [email protected].
