Vogelwachters op Griend (blog 5)

Sterns en meeuwen

De afgelopen weken zijn er belangrijke ontwikkelingen bij de meeuwen en de sterns. Het aantal broedende visdieven blijkt bij een nieuwe telling toegenomen tot 312 paren, terwijl we 67 paar broedende noordse sterns hebben vastgesteld. Het belangrijke nieuws komt echter van de grote sterns. Die zaten enigszins verstopt achter het zandlichaam van een oude dijk, we konden ze moeilijk zien vanuit het huisje. Nu ze vast op eieren zitten en minder vatbaar zijn voor verstoring is het mogelijk ze te benaderen om een goede schatting te maken. Op 30 mei tellen wij 2100 paren. Enkele dagen later ontstaat er een nieuwe concentratie die we wèl vanuit het huisje kunnen tellen. Het is een kolonie in wording, die geleidelijk uitgroeit tot ca. 800 paren. In termen van de vogelwachters is dit de “naleg”. Het gaat hier om betrekkelijk jonge vogels van drie tot vier jaar oud, die voor het eerst gaan broeden. Die eerste keer beginnen ze steevast een maand later dan hun oudere soortgenoten. Ze zijn herkenbaar aan hun smetteloze broedkleed met een geheel zwarte kap. Bij de oudere vogels die een maand eerder begonnen is de zwarte kap inmiddels doorspekt met witte veertjes. Het lijkt alsof de zorgen om het grootbrengen van een legsel hen “grijze haren” heeft bezorgd.

Slecht weer

De weersomstandigheden zitten de laatste weken niet mee. Geregeld is er harde wind en op sommige dagen valt er opvallend veel regen. Bovendien is de vloedstand soms extra hoog. Voor meeuwen en sterns is dit niet gunstig. Voor sterns is het vangen van visjes moeilijker tijdens harde wind omdat het doorzicht van het water afneemt. Soorten die hun voedsel vooral op het wad zoeken, zoals kokmeeuwen, zilver- en mantelmeeuwen hebben door het extra hoogwater minder tijd beschikbaar om het wad af te zoeken. En als er honger is gaan sommige soorten uit stelen. Zilver- en mantelmeeuwen gaan op zoek naar een extra snack in de vorm van een kuiken van kokmeeuw of stern, terwijl de komeeuwen op hun beurt het voedsel afpakken dat de sterns voor hun jongen aanvoeren. In extreme omstandigheden kan het percentage door kokmeeuwen gestolen visjes oplopen tot 90%. En dat, terwijl de vangstmogelijkheden toch al sterk zijn afgenomen. Op 9 juni onderzoeken we de gevolgen van het slechte weer voor enkele soorten met het volgende resultaat: in een kolonie met 45 nesten van de noordse stern (die hadden hoofdzakelijk kleine jongen) zijn nog 6 nesten intact. In de lepelaarkolonie tellen we nog 62 jongen, 23 kuikens zijn dood.  Grote mantelmeeuwen blijken zicht dit jaar niet alleen te beperken tot vis. Naast het nest van een broedende grote mantelmeeuw, die nog maar één jong over heeft van een legsel van drie, liggen naast de resten van vissen de koppen van twee volwassen kokmeeuwen en 4 noordse sterns.

Vogelgriep

Al enkele weken gaan er geruchten over een onrustbarend aantal dode grote sterns in kolonies in Frankrijk, Denemarken en Schotland. Onderzoek aan kadavers levert na enige tijd uitsluitsel: de vogels zijn gestorven aan vogelgriep en wel de uiterst besmettelijke variant H5N1, die ook voor mensen gevaar oplevert. Ook in Nederland worden dode vogels gevonden. Met name in Zeeland en Texel gaat het om behoorlijke aantallen. Aanvankelijk denken we aan een echte epidemie te kunnen ontkomen, maar geleidelijk neemt het aantal doden toe, tot er op Texel en elders honderden doden worden gevonden. Ook op Griend worden dode grote sterns gevonden. Op 10 juni staat de score op vijftien dode grote sterns. Op een broedpopulatie van enkele duizenden paren lijkt dat weinig. De ervaring heeft echter geleerd dat er in de broedtijd steeds opvallend weinig vogels doodgaan. En vijftien vogels is dan veel.

Toch vogelgriep? Ook op Griend? We houden ons hart vast.