Wandelroute De Kluis, aan de rand van Valkenburg

In Limburg vind je op enkele plekken nog kluizen. Dit zijn eenmanskloosters: kleine, eenvoudige woningen met een kapel. Het gebouw dat je hier ziet, is zo'n voormalige kluis. Hij werd in 1688 op de plek van een houten schuilhut gesticht door Gerard Ernest Hoen van Carthyls, heer van Schaloen. Tot 1930 woonden hier verschillende kluizenaars. 

Bedevaartsoord

De beroemdste kluizenaar is ongetwijfeld Arnoldus Haesen uit Wijlre, die de kruiden uit het bos rond de kluis verwerkte in de ‘Anthoniusbroodjes’. Veehouders voerden de broodjes aan hun dieren en de gezondheidsresultaten in de stal waren verbluffend! De kapel werd al snel te klein voor de dankbare veetelers. De kluis werd vergroot en de ‘De Sjaasbergergank’ (bedevaart) was geboren. Ieder jaar op de laatste zondag van juni komen pelgrims naar deze plek waar onder de lindebomen naast de kapel een mis wordt opgedragen. Sjaasberg betekent grens- of scheidingsberg en markeert de grens tussen de eigendommen van Kasteel Genhoes en Kasteel Schaloen. De Kruisweg die naast de Kluis staat, is in 1843 op initiatief van de pastoor van Schin op Geul gebouwd.

De bossen aan weerszijden van dit pad worden beheerd als een zogenoemd middenbos. Vroeger kapten bewoners constructie/bouwhout en geriefhout (wat overbleef was brandhout) uit de bossen. Hierdoor kenden dergelijke bossen een grote variëteit aan boomhoogtes en er waren relatief veel open plekken. Zonlicht kon hier tot de bodem reiken, waardoor er fraaie ondergroei tot bloei kon komen.

Bijzondere planten en bloemen

In een goed functionerend middenbos, op ondiepe kalkbodem, kun je daardoor bijzondere plantensoorten tegenkomen, waaronder diverse orchideeënsoorten. Je vindt op deze helling ook bloemensoorten die  afhankelijk zijn van een open bosstructuur en een warm microklimaat. Bijvoorbeeld de purperorchis, wilde akelei, fraai hertshooi en de keverorchis. Door de combinatie van oudere bomen, zogenoemde overstaanders en warme microklimaten op recente kapplaatsen met veel lichtval, leven hier ook veel verschillende dieren. 

Dieren op de helling

Soorten die profiteren van de aanwezigheid van oude bomen zijn bijvoorbeeld ‘holtebewoners’ als de holenduif en verschillende vleermuissoorten. Ook insectensoorten profiteren hiervan. Zoals het bijna mythologische vliegend hert, dat afhankelijk is van bosranden en kapvlaktes en van dood (eiken)hout. 

Oog voor natuur en cultuur

Het middenbos, zoals dat hier (weer) beheerd wordt door Natuurmonumenten, kwam vroeger op veel meer plekken op steile hellingen in Zuid-Limburg voor. Genhoes is nu nog de enige of één van de weinige plekken waar het middenbos nog in ere wordt gehouden. Geniet dus nog even van dit unieke stukje natuur met cultuurhistorie!

Vanaf de oever van de Geul kijk je uit op Kasteel Schaloen. Kasteel Genhoes, waarnaar dit landgoed en natuurgebied is vernoemd ligt iets oostelijker (links van Schaloen).Genhoes betekent Hét Huis, wat wel iets zegt over het belang van het bouwwerk in deze omgeving. Het is een laat middeleeuws kasteel. Natuurmonumenten verwierf het in 1955 en daarmee is het het oudste bezit van Natuurmonumenten in Zuid-Limburg.

Rivier de Geul

Beide kastelen liggen dicht genoeg bij de Geul om daar water voor de grachten aan te onttrekken en ver genoeg om niet bloot te staan aan het 'wassende water' van dit riviertje, want hij overstroomt regelmatig. De Geul is namelijk een echte regenrivier, die bovendien door een verval (hoogteverschil) van 250 meter over 56 kilometer ook de snelst stromende rivier van Nederland is.

Beversporen

Wanneer je langs de Geul loopt, zoek dan eens naar beversporen. De knager laat in deze omgeving zijn handtekening achter, zoals aan de overkant waar je zo naar toeloopt. Bevers zijn planteneters, maar ook schors van een boom vinden ze lekker, vandaar die knaagsporen onderaan de bomen. Ook kun je soms kleine takjes vinden die helemaal afgeknaagd zijn.