Heemst, aaibare en typisch Nederlands
Als er nou één plant uitnodigt tot aaien, dan is het wel heemst. De bladeren zijn dichtbehaard en geven de plant een bijna poezelig uiterlijk. De fluweelachtige bladeren en de talrijke, al net zo zacht ogende roze witte bloemen die in juli tot september de plant tooien zijn een sieraad voor het land. Jammer genoeg is heemst echter sterk achteruitgegaan, zeker op veel stukken van de oevers van het Haringvliet.
Tussen zoet en zout
Boswachter Chantal van Burg van Natuurmonumenten: ‘Heemst wil namelijk brakke grond, grond tussen zoet en zout; precies het soort grond dat door de Deltawerken waaronder de Haringvlietsluizen, in oppervlakte sterk is afgenomen. Inmiddels staat deze Althaea officinalis op de Rode Lijst van bedreigde planten, doodzonde.’
Medicinale werking
Doodzonde, ook al omdat ze nuttig is. Dat was al vroeg bekend. Duizenden jaren geleden al werd heemst verbouwd. De plant was voedsel én geneesmiddel tegelijkertijd. Wortel en bladeren werden gekookt gegeten, de bloemen rauw. Ook de vezelrijke bast bleek nuttig; er werd papier en touw van gemaakt. Maar de plant was vooral geliefd om haar medicinale werking. Als je de oude geschriften gelooft, zou heemst ongeveer voor alles goed zijn: van darmluiheid tot ontstoken wonden en van luchtweginfecties tot maagontsteking. Ook nu nog wordt heemst in sommige landen als geneesplant gebruikt.
Oer-Nederlandse deltasoort
‘Heemst hoort bij ons land; de oudste vondst dateert van 2200 jaar voor Christus. Door de verzoeting van de natuurgebieden in het Haringvliet is de plant, met een lengte van ruim een meter toch geen kleintje te noemen, echter steeds meer overwoekerd door onder meer guldenroede. Heemst is daarmee een relict, maar wel een die terug kan komen’ aldus boswachter Van Burg. Dat is een kwestie van herstel van de verbinding tussen zout en zoet, oftewel openen van de Haringvlietsluizen.
Belangrijk voor bijen
Fijn voor ons en fijn voor de heemstspanner (de malvabandspanner); een klein vlindertje dat haar eitjes uitsluitend op heemst af zet. En voor de wilde bijen natuurlijk. Heemst is rijk aan stuifmeel en nectar; voedsel voor de wilde bijen!
